Nhiều người tìm đến phương pháp Fasting với mong muốn cải thiện các vấn đề sức khỏe như tiểu đường, huyết áp, mỡ máu hay gan nhiễm mỡ. Tuy nhiên, một hiện tượng thường gặp khiến không ít người hoang mang chính là đường huyết có thể tăng lên trong quá trình nhịn ăn. Điều này khiến nhiều người đặt ra câu hỏi: Tại sao đường huyết tăng khi fasting thay vì giảm ngay lập tức? Liệu điều này có nguy hiểm không? Cùng Bác sĩ Hải giải đáp vấn đề này nhé!
Nguyên nhân và bản chất của bệnh tiểu đường
Tiểu đường type 2 chủ yếu xuất phát từ tình trạng kháng insulin, khi tế bào không còn phản ứng hiệu quả với insulin để đưa đường từ máu vào trong tế bào. Điều này dẫn đến đường huyết luôn ở mức cao. Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này đến từ chế độ ăn sai lầm, do tiêu thụ quá nhiều tinh bột, đường và thực phẩm chế biến sẵn khiến cơ thể tích tụ mỡ nội tạng gây tăng cân và suy giảm chức năng chuyển hóa.
Phương pháp thông thường để kiểm soát tiểu đường là sử dụng thuốc điều trị như metformin hay tiêm insulin, tuy nhiên đây chỉ là phương án “kiểm soát” chứ không giải quyết tận gốc vấn đề. Để thực sự “chữa lành” bệnh tiểu đường, điều quan trọng là đảo ngược tình trạng kháng insulin, và đây chính là lý do fasting trở thành một giải pháp hiệu quả.
Fasting – Hiểu đúng về nhịn ăn khoa học
Fasting không đơn thuần là “nhịn ăn” mà là một phương pháp khoa học giúp cơ thể tự điều chỉnh và tái thiết lập lại quá trình trao đổi chất. Khi fasting, cơ thể không nạp thực phẩm chứa đường hay tinh bột, buộc nó phải sử dụng nguồn năng lượng dự trữ (glycogen, mỡ) để duy trì hoạt động.
Nhiều người nghĩ rằng khi fasting, cơ thể sẽ tiêu hao hết đường và khiến đường huyết giảm xuống ngay lập tức. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy.
Tại sao đường huyết có thể tăng khi Fasting?
Cơ thể luôn có cơ chế duy trì đường huyết ổn định, ngay cả khi bạn không nạp tinh bột. Khi fasting, cơ thể chuyển sang sử dụng nguồn dự trữ năng lượng từ glycogen trong gan và cơ bắp.
Giai đoạn đầu (khoảng 24-36 giờ đầu tiên của fasting):
Cơ thể sử dụng glycogen dự trữ để duy trì mức đường huyết ổn định. Glycogen là một dạng lưu trữ của glucose chủ yếu ở gan trong gan và các tế bào khắp cơ thể, khi được phân giải sẽ giải phóng đường vào máu. Vì vậy, khi đo đường huyết trong giai đoạn này, bạn có thể thấy chỉ số đường huyết không giảm, thậm chí có thể tăng nhẹ.
Giai đoạn tiếp theo (sau 36 giờ fasting):
Khi nguồn glycogen cạn dần, cơ thể bắt đầu sử dụng mỡ dự trữ để tạo năng lượng thông qua quá trình ketosis. Lúc này, đường huyết có xu hướng ổn định dần mà không còn dao động nhiều.
Sau khi kết thúc Fasting, bạn nên thực hiện chế độ ăn mà Bác sĩ Hải đã lưu ý trong nhóm Sống Khỏe Trẻ Lâu nếu không muốn tăng cân nhanh trở lại và gặp những triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, nôn mửa,… cũng như để cơ thể từ từ thích nghi trở lại với công việc tiêu hoá.
Xem thêm: Ăn Thuần Thịt: Bí Quyết Lành Đường Ruột Và Kiểm Soát Tiểu Đường Hiệu Quả
Lý do đường huyết tăng nhẹ trong giai đoạn đầu fasting:
+ Cơ thể đang huy động năng lượng từ glycogen dự trữ.
+ Cơ chế “tự bảo vệ” của cơ thể để đảm bảo đủ năng lượng cho não bộ.
+ Khi insulin vẫn còn hoạt động kém do kháng insulin, đường trong máu vẫn có thể cao dù không ăn tinh bột.
Đường huyết tăng khi Fasting: Sai lầm khi ngừng lại
Một trong những sai lầm phổ biến mà nhiều người mắc phải khi thực hiện Fasting là hoang mang khi thấy đường huyết tăng nhẹ trong vài ngày đầu và lập tức quay lại chế độ ăn cũ. Điều này không chỉ làm gián đoạn quá trình điều chỉnh insulin mà còn có thể khiến tình trạng kháng insulin trở nên nghiêm trọng hơn.
Khi mới bắt đầu Fasting, cơ thể bước vào giai đoạn chuyển đổi từ việc sử dụng glucose làm nhiên liệu chính sang đốt chất béo để tạo năng lượng. Trong quá trình này, gan sẽ giải phóng lượng glycogen dự trữ, làm tăng mức glucose trong máu tạm thời. Đây là một phản ứng tự nhiên, không phải dấu hiệu xấu.
Tuy nhiên, do chưa hiểu rõ về cơ chế này, nhiều người vội vàng kết luận rằng Fasting không phù hợp với mình và nhanh chóng quay lại chế độ ăn giàu tinh bột, đường và thực phẩm chế biến sẵn. Điều này khiến cơ thể mất cơ hội thích nghi với Fasting, tiếp tục duy trì tình trạng kháng insulin và phụ thuộc vào thuốc.
Thực tế, nếu tiếp tục Fasting đúng cách, sau một thời gian, cơ thể sẽ dần thích nghi, sử dụng chất béo làm nhiên liệu chính và đường huyết sẽ tự động ổn định mà không cần đến thuốc. Vì vậy, thay vì lo lắng và từ bỏ quá sớm, hãy kiên trì để đạt được lợi ích lâu dài mà phương pháp này mang lại.
Cách Fasting đúng cách để kiểm soát tiểu đường
Để đảm bảo Fasting đạt hiệu quả cao nhất và giúp kiểm soát tiểu đường một cách tự nhiên, cần lưu ý một số nguyên tắc quan trọng.
Kiên trì ít nhất 2-4 tuần để cơ thể thích nghi
Fasting không phải là một phương pháp có hiệu quả ngay lập tức. Trong giai đoạn đầu, đường huyết có thể dao động do cơ thể vẫn đang điều chỉnh cơ chế sử dụng năng lượng. Đây là một quá trình bình thường và sẽ dần ổn định khi cơ thể bước vào trạng thái ketosis – tức là bắt đầu đốt mỡ thay vì sử dụng glucose.
Sự thích nghi với ketosis có thể mất từ 2 – 4 tuần, vì vậy, cần kiên nhẫn và không nên từ bỏ chỉ vì thấy đường huyết tăng nhẹ trong thời gian đầu.
Tránh tinh bột, đường và thực phẩm chế biến sẵn
Sau khi kết thúc Fasting, một sai lầm phổ biến là ăn lại tinh bột và đường ngay lập tức, điều này sẽ làm đường huyết tăng vọt trở lại và khiến Fasting mất đi tác dụng.
Để duy trì hiệu quả, cần tránh hoàn toàn tinh bột và đường, đặc biệt là cơm, bánh mì, bún, phở, nước ngọt, trái cây ngọt. Loại bỏ thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, thức ăn nhanh vì chúng có chứa đường ẩn, dầu công nghiệp và các chất gây viêm. Duy trì chế độ ăn low-carb (ít carb), no-carb (cắt bỏ carb hoàn toàn) hoặc keto sẽ giúp cơ thể tiếp tục sử dụng chất béo làm năng lượng thay vì glucose.
Bổ sung chất béo lành mạnh thay thế tinh bột
Khi cắt giảm tinh bột, cơ thể cần một nguồn năng lượng thay thế. Đây là lúc nên bổ sung chất béo lành mạnh để duy trì năng lượng và giúp quá trình chuyển hóa diễn ra thuận lợi hơn.
Những loại chất béo lành mạnh nên sử dụng bao gồm dầu ô liu, mỡ động vật, bơ, cá hồi… Những thực phẩm này không chỉ cung cấp năng lượng ổn định mà còn giúp giảm viêm, cải thiện độ nhạy insulin và hỗ trợ quá trình đốt mỡ. Khi thay thế tinh bột bằng chất béo tốt, cơ thể sẽ không còn cảm giác thèm ăn, giúp duy trì đường huyết ổn định và kiểm soát cân nặng hiệu quả hơn.
Xem thêm: 3 Tháng Fasting Kết Hợp Điều Chỉnh Chế Độ Ăn – Bí Quyết Đánh Bại Tiểu Đường 9 Năm Của Anh Tuấn
Uống đủ nước và bổ sung điện giải
Fasting có thể khiến cơ thể mất nước và điện giải, gây ra cảm giác mệt mỏi, chóng mặt hoặc đau đầu trong những ngày đầu. Để khắc phục tình trạng này, cần uống ít nhất hai đến ba lít nước mỗi ngày để hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Đồng thời, bổ sung muối hồng, kali, magie giúp giữ cân bằng điện giải, ngăn ngừa chuột rút và mệt mỏi.
Nhiều người khi mới Fasting cảm thấy kiệt sức không phải vì thiếu ăn, mà vì thiếu nước và điện giải. Khi bù đủ, cơ thể bạn sẽ cảm thấy khỏe mạnh và tỉnh táo hơn.
Dành thời gian cho cơ thể thích nghi, đừng quá lo lắng
Fasting là một quá trình cơ thể cần thời gian để thích nghi, vì vậy không nên hoảng sợ khi thấy đường huyết tăng nhẹ trong những ngày đầu. Điều quan trọng là duy trì một chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung đủ nước, chất béo lành mạnh và kiên trì thực hiện Fasting trong ít nhất hai đến bốn tuần.
Kết luận: Fasting là giải pháp giúp cơ thể “tự sửa chữa”
Việc đường huyết tăng nhẹ khi fasting không phải là dấu hiệu nguy hiểm, mà là một phần của quá trình cơ thể điều chỉnh lại chuyển hóa năng lượng. Fasting không chỉ giúp giảm đường huyết mà còn cải thiện tình trạng kháng insulin, giúp ổn định đường huyết lâu dài mà không cần phụ thuộc vào thuốc.
Thay vì vội vàng kết luận rằng fasting làm tăng đường huyết, hãy hiểu đúng bản chất của cơ thể và kiên trì thực hiện theo đúng hướng dẫn. Đây chính là chìa khóa giúp bạn kiểm soát bệnh tiểu đường một cách tự nhiên, hiệu quả và bền vững.
