Tắm nước lạnh có tốt cho sức khỏe không là chủ đề tranh luận mà Bác sĩ Hải thường gặp trong tư vấn. Một số người cảm thấy tỉnh táo hơn, tuần hoàn tốt hơn và tâm trạng được cải thiện sau khi tắm lạnh; trong khi đó, nhiều người khác lo ngại về nguy cơ ảnh hưởng tim mạch hoặc phản ứng không mong muốn nếu áp dụng sai cách. Trong bài viết này, Bác sĩ Hải sẽ phân tích khách quan các lợi ích tiềm năng, những rủi ro cần lưu ý và những nhóm người nên thận trọng trước khi thử nghiệm thói quen này.
Tắm nước lạnh có tốt cho sức khoẻ không – thói quen có lợi hay hại?
Tắm nước lạnh đã tồn tại từ lâu trong các nền văn hóa khác nhau như Nhật Bản, Phần Lan hay Nga, nơi coi đó là phương pháp nâng cao sức khỏe và tinh thần. Tuy nhiên, để xác định tắm nước lạnh có tốt cho sức khỏe không, chúng ta cần dựa trên các nghiên cứu khoa học cũng như theo quan điểm y học hiện đại. Một số người xem đây là một phương pháp “thanh lọc” cơ thể, giảm stress, thậm chí giúp trẻ hóa làn da, còn người khác lại e ngại về khả năng gây sốc nhiệt hoặc tổn thương cho tim mạch.
Chính vì vậy, câu trả lời không phải là hoàn toàn đúng hoặc sai mà còn phụ thuộc vào từng cá nhân, tình trạng sức khỏe và mức độ thích nghi của mỗi người. Tắm nước lạnh có thể mang lại lợi ích lớn, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro nếu thực hiện không đúng cách hoặc không phù hợp với thể trạng. Thấu hiểu rõ về chúng sẽ giúp bạn có quyết định sáng suốt hơn.
Xem thêm: Heat therapy có tác dụng gì? 5 tác dụng nổi bật cho xương khớp, tim mạch và sức khỏe tổng thể
Lợi ích tiềm năng của tắm lạnh
Kích thích tuần hoàn máu
Việc tắm nước lạnh có thể kích thích hệ thống tuần hoàn của cơ thể hoạt động tích cực hơn. Nhiệt độ thấp gây ra phản xạ co mạch tạm thời, rồi sau đó mạch máu mở rộng trở lại để làm cân bằng nhiệt độ, thúc đẩy máu lưu thông nhiều hơn khắp các tế bào và cơ quan. Khi máu lưu thông tốt, quá trình trao đổi chất trong cơ thể được nâng cao, các chất dinh dưỡng cũng dễ dàng vận chuyển đến các mô giúp chúng khỏe mạnh và phục hồi nhanh chóng sau các hoạt động thể chất.
Không chỉ giúp cải thiện tuần hoàn, tắm lạnh còn giúp làm giảm tình trạng sưng viêm do tích tụ các độc tố hoặc tổn thương mô. Đặc biệt đối với những người tập thể thao cường độ cao, tắm lạnh là một phương pháp hỗ trợ đắc lực để giảm đau, giảm viêm khớp và cơ. Ngoài ra, quá trình này còn giúp tăng cường khả năng thích nghi của hệ thần kinh và hệ miễn dịch, từ đó nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
Giảm viêm, tăng miễn dịch
Trong nghiên cứu “Cardiovascular and mood responses to an acute bout of cold water immersion”, người ta đã phát hiện ra rằng tắm lạnh có thể giúp giảm các phản ứng viêm trong cơ thể. Nhiệt độ thấp làm giảm sự sản xuất các hóa chất gây viêm, góp phần làm giảm sưng tấy và đau nhức sau vận động hoặc chấn thương nhẹ. Đồng thời, hợp chất cortisol trong máu có xu hướng giảm xuống khi tiếp xúc với nước lạnh, giúp giảm stress và thúc đẩy quá trình phục hồi của hệ miễn dịch.
Hệ miễn dịch của chúng ta hoạt động hiệu quả khi được kích thích hợp lý. Tắm nước lạnh giúp tăng số lượng tế bào miễn dịch, hoạt động của các kháng thể và các yếu tố chống nhiễm trùng. Nhiều người đã áp dụng phương pháp này như một biện pháp để phòng chống cảm lạnh hoặc các bệnh nhiễm trùng thông thường, đồng thời giúp cơ thể duy trì trạng thái vui vẻ, tỉnh táo hơn qua mỗi sáng thức dậy. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng lợi ích này phải đi kèm với các yếu tố khác như chế độ ăn uống, vận động hợp lý.
Hỗ trợ phục hồi cơ bắp
Sau khi tập luyện cường độ cao, cơ thể thường bị mỏi, rỉ sét và dễ bị chấn thương. Tắm nước lạnh chính là một phương pháp giúp hỗ trợ phục hồi cơ bắp nhanh chóng hơn. Nghiên cứu Contrast water immersion hastens plasma lactate decrease after intense anaerobic exercise đã chỉ ra rằng, nhiệt độ thấp giúp làm giảm sự tích tụ axit lactic và các sản phẩm phụ của quá trình trao đổi chất trong cơ, từ đó giảm cảm giác đau nhức sau tập luyện.
Không chỉ dừng lại ở việc giảm đau, tắm lạnh còn giúp giảm sưng tấy do viêm, đồng thời kích thích quá trình tái sinh mô, làm lành các tổn thương nhanh hơn. Chính vì thế, trong giới vận động viên chuyên nghiệp hay những người thường xuyên tập thể thao, tắm nước lạnh là một phần không thể thiếu trong quy trình chăm sóc sức khỏe. Đặc biệt, việc này còn giúp họ duy trì trạng thái tỉnh táo, sảng khoái để chuẩn bị cho các buổi tập tiếp theo.
Xem thêm: 7 lợi ích của xông hơi với tim mạch đã được chứng minh
Cách tắm nước lạnh an toàn
Để đảm bảo an toàn khi tắm nước lạnh, điều quan trọng nhất là bắt đầu từ từ và lắng nghe cơ thể của chính mình. Bắt đầu bằng cách giảm nhiệt độ của vòi nước hoặc pha một ít nước lạnh vào trong nước ấm để cơ thể dần quen với nhiệt độ thấp. Không cố gắng tắm trong nước quá lạnh trong thời gian dài hoặc quá đột ngột, đặc biệt là trong những ngày đầu thử nghiệm.
Ngoài ra, việc chuẩn bị thể trạng tốt, giữ cho đầu, cổ và chân ấm khi tắm giúp hạn chế phản ứng sốc nhiệt. Trong quá trình tắm, nếu cảm thấy chóng mặt, lạnh quá hay khó thở, hãy lập tức thoát khỏi nước lạnh và nghỉ ngơi. Uống nước ấm hoặc thậm chí là dùng khăn ấm lau khô người sau khi tắm để giúp quá trình cân bằng nhiệt độ diễn ra nhẹ nhàng hơn. Các chuyên gia khuyên rằng, tốt nhất là không tắm nước lạnh quá 10 phút mỗi lần để tránh những tác động tiêu cực.
Xem thêm: Fasting khô (nhịn khô) là gì? Lợi ích, rủi ro và nguyên tắc an toàn
Ai nên, ai không nên tắm nước lạnh?
Đối tượng phù hợp để thử nghiệm tắm nước lạnh bao gồm người trưởng thành khỏe mạnh, vận động viên, người muốn tăng cường hệ miễn dịch và phục hồi cơ bắp hiệu quả hơn. Đối với những người này, việc duy trì thói quen tắm lạnh hợp lý có thể giúp nâng cao thể trạng, giảm stress, và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh mãn tính.
Ngược lại, những ai có bệnh về tim mạch, huyết áp cao, hoặc đang mang thai, trẻ nhỏ, người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang mắc các bệnh về da cần hạn chế hoặc tránh tắm nước lạnh. Nếu có ý định bắt đầu, tốt nhất họ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia có chuyên môn để biết rõ hơn về mức độ phù hợp cũng như cách thực hiện an toàn. Việc tôn trọng cơ thể và lắng nghe các phản ứng của bản thân là yếu tố quyết định thành công của việc tập luyện này.
Tóm lại, tắm nước lạnh có thể mang lại một số lợi ích như tăng tỉnh táo, kích thích tuần hoàn và hỗ trợ khả năng chịu đựng của cơ thể — nhưng không phải ai cũng phù hợp và cần thực hiện đúng cách. Nếu bạn có bệnh tim mạch, huyết áp không ổn định, hoặc các vấn đề sức khỏe mạn tính, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thử. Bác sĩ Hải khuyên nên bắt đầu nhẹ nhàng, lắng nghe cơ thể và ưu tiên yếu tố an toàn để biến thói quen này thành một phần hữu ích của lối sống chứ không phải rủi ro cho sức khỏe.
